Widok zawartości stron
Nauka
Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Europa
Tradycje ezoteryczne stanowią niezwykle ważny aspekt kultury zachodniej, którego źródeł można szukać jeszcze w koncepcji starożytnej gnozy. Jako takie stanowiły one zawsze alternatywny nurt w dziejach zachodniej duchowości, zazwyczaj stojący w opozycji do wierzeń chrześcijańskich, które zyskały status ortodoksyjnych. Ideami charakterystycznymi dla ezoterycznych tradycji zajmuje się Izabela Trzcińska oraz Karolina M. Kotkowska.
Zainteresowania Izabeli Trzcińskiej dotyczą zarówno przejawiania się tradycji ezoterycznych w kulturze nowożytnej Europy, jak i w realiach świata ponowoczesności. Ich zrozumienie pozwala zrekonstruować kulturowy obraz człowieka i świata na Zachodzie w nowej perspektywie, tak istotnej dla ukształtowania również współczesnej wyobraźni.
Przedmiotem zainteresowań Karoliny Marii Kotkowskiej jest specyfika środowisk ezoterycznych w XIX i XX wieku, działalność Towarzystwa Teozoficznego w Polsce oraz metodologia badań zachodniego ezoteryzmu. W badaniach uwzględnia perspektywy historii idei (historii intelektualnej), esoteric studies, antropologii symbolicznej V. Turnera i interpretacyjnej C. Geertza oraz kategorii wypracowanych przez B. Latoura. Prowadzi także studia komparatystyczne.
Widok zawartości stron
Kultury śródziemnomorskie i Afryka Północno-Wschodnia
Na terenie stanowiska z okresu hellenistyczno-rzymskiego Marina El-Alamein od roku 2008 odkrywane i zabezpieczane są termy rzymskie. W badaniach tych w ramach Polsko-Egipskiej Misji Konserwatorskiej bierze udział Grażyna Bąkowska-Czerner. Są to jedne z nielicznych tak dobrze zachowanych łaźni rzymskich na terenie Egiptu. Znajdują się w samym centrum miasta. Już po wstępnych badaniach zauważono kilka faz przebudowy. O długim użytkowaniu łaźni świadczą również liczne warstwy malowideł ściennych. Termy nie były duże, ale bardzo eleganckie. Podłogi pokrywały mozaiki albo marmurowe płyty. Odkrywane są detale architektoniczne, fragmenty polichromii, które są również świadectwem bogatego wystroju pomieszczeń. Ceramiki, szkło, a także monety, znajdowane na stanowisku, pomagają datować powstanie i funkcjonowanie łaźni.
Celem prowadzonych prac jest odsłonięcie całego zespołu łaźni, rozpoznanie układu funkcjonalnego, datowanie oraz znalezienie analogii. Wstępne wyniki badań zostały przedstawione na kilku konferencjach w tym międzynarodowych oraz opublikowane w artykułach.
Ceramika z okresu meroickiego znaleziona na stanowisku Gebel Barkal/Napata (Sudan) od 2004 roku jest przedmiotem studiów Grażyny Bąkowskiej-Czerner. Badania prowadzone są w ramach projektu Włoskiej Misja Archeologiczna Uniwersytetu Ca'Foscari w Wenecji. W ostatnich latach częściowo odsłonięte zostały dwa pałace (Pałac Natkamani i B2400) oraz struktura określana jako B2200. Ceramika pochodząca z tych obiektów jest wysokiej jakości, wiele naczyń było dekorowanych, głównie malowanych. Wizerunki nawiązują do religii egipskiej, a także kultury hellenistycznej oraz do lokalnych tradycji. Naczynia używane były do różnych celów, do przechowywania produktów, do gotowania, inne traktowano jako zastawę stołową, były też takie, które służyły do celów kultowych. Naczynia pochodzą z różnych warsztatów, niekiedy odległych. Badana ceramika jest również datownikiem.
Celem prowadzonych prac jest utworzenie bazy danych, opracowanie typologii naczyń oraz ikonografii. Niewiele jeszcze wiadomo na temat stanowiska Gebel Barkal/Napata okresu meroickiego. Studia nad ceramiką przyczynią się do datowania odkrywanych budynków, interpretacja wyobrażeń na naczyniach przybliży kulturę i religię panującą w tym okresie. Wśród wizerunków o tematyce religijnej widoczny jest silny synkretyzm religijny.
Wyniki badań są przedstawiane na konferencjach międzynarodowych oraz publikowane w formie artykułów. Projekt zakończony zostanie publikacją w postaci monografii.
Widok zawartości stron
Bliski Wschód
W latach 1998-2000 z ramienia Zakładu Porównawczych Studiów Cywilizacji Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzono badania terenowe w Turcji i Syrii, Libanie i Jordanii, Iraku, Iranie oraz Izraelu. Ich celem było stworzenie możliwie pełnej dokumentacji syryjskich zabytków, wspólnot oraz zwyczajów. Syryjskie wspólnoty chrześcijańskie – założone przez apostołów Piotra i Pawła, Jakuba i Tomasza – mieszkaj dziś na terenach Turcji i Syrii, Libanu i Jordanii, Iraku, Iranu oraz Izraela, gdzie, pomimo wrogości otoczenia, niedostatku szkół oraz instytucji kulturalnych, nadal pielęgnuj starożytne tradycje, wiarę i język aramejski, tak bardzo podobny do tego, w którym dwa tysiące lat temu przekazał światu swoją naukę Jezus Chrystus. Dyskryminacja, represje i brak perspektyw życiowych są przyczynami kolejnych fal emigracji chrześcijan syryjskich do Europy i Stanów Zjednoczonych. Z miesiąca na miesiąc wyludniają się na Bliskim Wschodzie wioski od tysiącleci chrześcijańskie. Kulturowe dziedzictwo Kościołów syryjskich ginie w zatrważająco szybkim tempie.
Badania były prowadzone w czterech etapach:
- w lipcu, sierpniu i wrześniu 1998 roku w Turcji, Syrii i Libanie
- w marcu i kwietniu 1999 roku w Iranie
- w czerwcu, lipcu i sierpniu 1999 roku w Libanie, Syrii, Jordanii oraz Iraku
- w grudniu 1999 i styczniu 2000 w Izraelu.
Plonem tych badań stała się książka Zapomniani Bracia. Ginący świat chrześcijan Bliskiego Wschodu (Kraków 2003) przygotowana do druku przez Andrzeja Flisa i Beatę Kowalską. Zawiera ona 164 barwnych fotografii i przynależy do tradycji badawczej nazywanej visual sociology.
Za okres klasyczny w historii świata arabsko-muzułmańskiego uznaje się zasadniczo pięć wieków panowania dynastii Abbasydów (750–1258). Wówczas to nastąpił rozwój kulturowy, a wraz z nim cywilizacyjny imperium, wykorzystujący na szeroką skalę dziedzictwo ludów podbitych. Język arabski oraz ideologia islamu pozwoliły na stworzenie z tej mozaiki obcych elementów w miarę spójnej całości. Mimo coraz bardziej niestabilnej sytuacji politycznej, w sensie modelu kulturowego i cywilizacyjnego klasyczny świat islamu pozostał względnie jednolity. Za punkt kulminacyjny w jego rozwoju uznaje się X w., okres, kiedy praktycznie wszystkie dziedziny życia materialnego i duchowego, indywidualnego i społecznego osiągnęły swój pełny rozkwit.
Wybrane zagadnienia klasycznego świata islamu znajdują się w obszarze zainteresowań Bożeny Prochwicz-Studnickiej, która prowadzi badania z pogranicza antropologii i historii społecznej dotyczące miasta i organizacji społeczeństwa miejskiego. Efektem projektów cząstkowych opartych w przeważającej mierze na materiałach źródłowych są publikacje poświęcone funkcjonalno-przestrzennej strukturze miasta, służbom miejskim, środowiskom lekarskim i znachorskim, a także praktykom leczniczym (leczniczo-ochronnym), czy środowiskom żyjącym na marginesie życia społecznego.
Klasyczny okres kultury i cywilizacji arabsko-muzułmańskiej to także pełne ukształtowanie się prawa (szari'a). Joseph Schacht, jeden z pionierów w badaniach klasycznej myśli prawniczej, podkreślał, że niemożliwe jest zrozumienie muzułmańskich dziedzin wiedzy, a nawet całego islamu bez zrozumienia prawa, że jest to najbardziej typowy przejaw muzułmańskiej drogi życia, sama jego istota. Wciąż jeszcze istnieje wiele obszarów w dziedzinie klasycznego prawa, które nie zostały należycie zbadane lub zostały opracowane z jednej wybranej perspektywy. Bożena Prochwicz-Studnicka prowadzi w tym zakresie (we współpracy z doktorem prawa, Dariuszem Michtą) badania o charakterze porównawczym. Jeden z projektów miał na celu porównanie dwóch instytucji prawnych, które odwołują się do pojęcia słuszności: aequitas – instytucji prawa rzymskiego i istishsanu (preferencji prawniczej) – instytucji prawa muzułmańskiego oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie o tożsamość obu instytucji i ewentualny wpływ jednej na drugą. Kolejny projekt dotyczył suftadży (jednego z podstawowych w klasycznym islamie instrumentów wykorzystywanych w operacjach bezgotówkowych) oraz jej wpływu na kształtowanie się weksla w średniowiecznej Europie. Ostatni z dotychczasowych projektów, realizowany już samodzielnie, miał na celu spojrzenie na klasyczną myśl prawniczą przez pryzmat usul al-fiqh, dyscypliny, która w obcojęzycznej literaturze przedmiotu umownie określana jest terminem teoria prawa, a która budowana była na elementach przynależących (ze współczesnej zachodniej perspektywy) do teorii i filozofii prawa, logiki, epistemologii, teologii i językoznawstwa.
Punktem odniesienia dla aktualnie prowadzonych badań nad klasycznym i częściowo poklasycznym światem islamu jest dla Bożeny Prochwicz-Studnickiej teoria piśmienności, której podstawy zostały stworzone w latach 60. XX w., w wyniku prowadzonych niezależnie od siebie badań nad systemami komunikacji z perspektywy ich oddziaływania na kulturę. Zgodnie z tą teorią pismo jest w stanie dokonywać zasadniczych zmian w kulturze. Zmiany w kulturze oralnej, które następują po przyjęciu przez nią pisma i po jego interioryzacji, dotyczą tak wymiaru instytucjonalnego, jak i mentalnego. Sposób funkcjonowania oralności i piśmienności w ich wzajemnej relacji można przedstawić w postaci jednego, dwubiegunowego modelu, gdzie pomiędzy biegunami rozciąga się równorzędne kontinuum oralno-piśmiennych rozwiązań pośrednich, których realizacja przebiega odmiennie w zależności od kultury (Grzegorz Godlewski). Taki model został przyjęty w badaniach zmierzających do odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu w kulturze arabsko-muzułmańskiej nastąpiła interioryzacja pisma, a tym samym jak rozległe były mentalne struktury oralne począwszy od ok. XII w., kiedy tekst przestał być już wyłącznie wsparciem dla mowy, ale stał się w dużym stopniu przekazem autonomicznym.
Widok zawartości stron
Azja Centralna
W 2009 roku dr Marek Moroń oraz studenci KPSC – Piotr Radwański oraz Mateusz Skoronek – odbyli wyjazd badawczy do Tadżykistanu, stanowiący część projektu Pamiris of the Mountain Badakhshan: Geopolitics of the Region versus Individual Identities. W związku z zainteresowaniem kwestiami tożsamości w wybranych regionach Azji Centralnej, uczestnicy badań odwiedzili Górski Badachszan – leżący w Pamirze autonomiczny okręg, zamieszkiwany przede wszystkim przez posługujących się językami pamirskimi wyznawców islamu ismailickiego. W ramach projektu badawczego w 2010 roku w KPSC odbyło się również międzynarodowe seminarium badawcze Tajikistan–Badakshan: Historical and Contemporary Issues of Nation and State.
W 2012 roku dr Paulina Niechciał odbyła staż naukowo-badawczy w Tadżykistanie, poświęcony badaniom problematyki tożsamości zbiorowej wśród współczesnych tadżyckich liderów społecznych i stanowiący rozwinięcie jej zainteresowania kwestiami tożsamości i religii na obszarach świata kultury irańskiej. Miejscem odbywania stażu była Akademia Nauk Republiki Tadżykistanu w Duszanbe.
W ramach realizacji projektu naukowego "Kulturowe strategie wojny i pojednania. Analiza na przykładzie wojny domowej w Republice Tadżykistanu (1992-1997)", finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu Sonata 5, powstało elektroniczne archiwum prasy tadżyckiej z lat 1990-2000. W archiwum dostępne są następujące materiały:
1). gazety i czasopisma tadżyckojęzyczne – większość numerów z podanych lat:
„Dżunbisz"(1997–1999), „Orion"(1992), „Haftgandż" (1992), „Sadoi Mardum" (1991–1993), „Suchan" (1991), „Somon"(1991–1992), „Todżikistoni Soweti", potem jako „Todżikistoni Szurawi" oraz „Dżumhurijat" (1990–2000).
2). gazety i czasopisma rosyjskojęzyczne – większość numerów z podanych lat:
„Kommunist Tadżykistana", potem jako „Narodnaja Gazieta" (1990–2000), „Biznes i Polityka" (1992).
Archiwum w formie elektronicznej znajduje się w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ i jest dostępne po uprzednim kontakcie mailowym:
- dr Paulina Niechciał paulina.niechcial@uj.edu.pl;
- dr Elżbieta Olzacka elzbieta.olzacka@uj.edu.pl.
Widok zawartości stron
Azja Południowa
Zainteresowania naukowe Marty Kudelskiej ogniskują się wokół zagadnień związanych z kulturą starożytnych Indii, a ich przewodnim przedmiotem jest filozofia indyjska. Przez lata Marta Kudelska zajmowała się tłumaczeniami fundamentalnych dla filozoficznej myśli Indii tekstów – Upaniszad, Bhagawadgity, pomniejszych traktatów filozoficznych – oraz objaśnianiem w formie książek, jak i artykułów problemów filozoficznych, jakie pojawiają się w tych utworach.
Przy interpretowaniu różnych wątków upaniszadowych badaczka odwołuje się głównie do komentarzy i wykładni filozoficznej szkoły adwaita-wedanty. Według wykładni tej szkoły tylko byt absolutny – sat jest rzeczywiście istniejący, a rzeczywistość empiryczna, jako będąca jedynie jego przedstawieniem, wartościowana jest jako posiadająca niższy status ontologiczny. Wymiar sat jest wymiarem poza-empirycznym, niemożliwym do adekwatnego określenia, ani ujęcia w jakiekolwiek kategorie. Najczęstszymi terminami technicznymi, używanymi w filozoficznym języku Indusów, na byt absolutny jest ˜tman, gdy przyjmujemy perspektywę podmiotową oraz brahman, gdy przyjmujemy perspektywę opisu rzeczywistości w jej wszech totalności. Według adwaity zachodzi pełna tożsamość pomiędzy atmanem a brahmanem, możemy tu zatem mówić o bardzo radykalnym monizmie. Dlatego nie ma ostatecznie różnicy ontologicznej, a ściślej mówiąc – metafizycznej, pomiędzy wymiarem absolutnym i empirycznym, raczej jest to wartościowanie z poziomu epistemicznego. Myśliciele indyjscy przypisywali status istnienia tylko rzeczywistości podmiotowej, a rzeczywistość empiryczną uważali za działającą i bytującą, nie ze względu na siebie samą, ale ze względu na istnienie podmiotu. I dlatego ów podmiot, którego istota według adwaity jest poza empiryczna, jest racją dostateczną dla wytłumaczenia doświadczania, a przez to istnienia, rzeczywistości przedstawionej. Rzeczywistość empiryczną postrzegamy, z natury rzeczy, w jej wymiarze przedmiotowym, a to musi zakładać istnienie podmiotu.
Tłumacząc i interpretując klasyczne teksty tradycji indyjskiej Marta Kudelska stara się przekładać metaforyczny i pełen niejasnej symboliki język starożytnych tekstów na lepiej zrozumiały dla czytelnika europejskiego techniczny język filozofii, wypracowany w kręgu kultury Zachodu. W wyniku tych prac pojawił się nowy wątek badań – problemy z przekładaniem kluczowych dla innych kultur pojęć i terminów. To skłoniło do prowadzenia badań w zakresie filozofii porównawczej i zajęcia się zagadnieniem przekładalności terminologicznej i semantycznej tekstów powstałych w różnych kręgach kulturowych. Wszystkie te badania doprowadziły do bardzo ciekawych wniosków. W wielu kulturach pojawiają się te same pytania i często te same nań odpowiedzi, choć wydawać się mogą one różnie artykułowane. Po bliższej analizie okazują się one uniwersalne, ale tylko wtedy, gdy najpierw dokładnie zdefiniujemy i opiszemy kontekst kulturowy, w jakim występują, a dopiero później możemy porównywać, w jaki sposób one funkcjonują. Znajdujemy wtedy uniwersalne wątki, których wartość poznawcza nie została zubożona poprzez zbyt powierzchowne i upraszczające porównania. Dotyczy to nie tylko ściśle zdefiniowanych poglądów, ale również sposobów ich opisu, ale także metodologii do tego prowadzących. W takim znaczeniu można na przykład powiedzieć o „pre-fenomenologicznej" metodzie badania bytu, którą można znaleźć w Upaniszadach ponad dwa tysiące lat przed Husserlem.
Widok zawartości stron
Azja Wschodnia
W centrum zainteresowań dr Renaty Iwickiej znajdują się kraje Azji Wschodniej, zwłaszcza Półwyspu Koreańskiego oraz Japonia a także zagadnienia związane z demonologią.
Od kilku lat zajmuje się przede wszystkim kwestiami demonologicznymi w kontekście badań komparatystycznych. Demonologie badane są traktowane w ujęciu komplementarnym antropologicznie i kulturowo, jako dynamicznie zmieniający się cykl motywów i symboli. Wgląd w systemy mitologiczne dokonuje się ze szczególnym uwzględnieniem tradycji J. Campbella. Krąg tych wierzeń nie jest bowiem statycznym basenem motywów, lecz raczej wartkim strumieniem, w którym łączą się lub oddzielają rozmaite wątki i symbole. Badania obejmują również motywy obecne w mitologiach najnowszych, popkulturowych, miejskich i sztucznych.
W przypadku Korei, przedmiotem zainteresowań jest historia i kultura tradycyjna, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki, religii oraz tańca. Powyższe kraje Azji Wschodniej z włączeniem Tajwanu, stanowią jednocześnie komplementarny system trzeciego kręgu zainteresowań, mianowicie nacjonalizmów obecnych w najnowszej historii regionu Pacyfiku oraz antropologicznego i kulturoznawczego ujęcia kultury popularnej tychże krajów.
Dr Renata Iwicka jest autorką pierwszego w Polsce przekładu XXVII księgi XII-wiecznego zbioru anegdot Konjaku monogatari, jaka ukazała się pod tytułem Japońska księga duchów i demonów. Zbiór historii dawnych i obecnych Konjaku monogatari (Toruń, 2013). Najnowszym wynikiem badań nad nacjonalizmami azjatyckimi w popkulturze będzie artykuł pt. Nationalisms of East Asia in the Popular Culture (2014).
Wioletta Laskowska-Smoczyńska jest z wykształcenia japonistką (absolwentką UJ i Tokyo University w Tokio). Od czasu studiów głównym tematem jej zainteresowań pozostaje kultura Japonii, a w szczególności literatura i zagadnienia z zakresu visual arts. Poza prowadzeniem zajęć dydaktycznych z języka japońskiego w KPSC), na co dzień pracuje w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha" w Krakowie, co pozwala na harmonijne połączenie pasji, zainteresowań badawczych i rozwiązań praktycznych. Od wielu lat zajmuje się popularyzacją kultury japońskiej w Polsce. Była koordynatorką występów japońskich grup teatralnych (nō, kyōgen, rakugo, nihon buyō etc.) oraz kuratorką wystaw o tematyce filmowej: między innymi: Akira Kurosawa. W stulecie urodzin (2011), Kino japońskie w polskim plakacie filmowym (2011) i fotograficznej (100 lat Tokio (2011), Święta Góra Fuji (2012)). Jest autorką publikacji i przekładów z zakresu literatury i kultury Japonii oraz katalogów wystaw.
Odrębną dziedziną zainteresowań W. Laskowskiej-Smoczyńskiej pozostają zagadnienia związane z nauczaniem języka japońskiego. Wieloletnia praktyka lektorska i translatorska, podparta udziałem w szkoleniach prowadzonych między innymi przez The Japan Foundation, jest systematycznie uzupełniana poprzez wymianę materiałów i doświadczeń z innymi lektorami języka japońskiego (networking).
Monika Kołodziej prowadzi badania dotyczące współczesnych trendów i kierunków przemian, jakim podlega pokolenie młodych dorosłych (18–34 latków) określanych jako chińscy muzułmanie Hui. Pytania badawcze dotyczą problemu identyfikacji tożsamości indywidualnej na tle tożsamości zbiorowej zarówno muzułmańskiej jak i chińskiej, przy jednoczesnym uwzględnieniu widocznych w dużych miastach trendów utożsamianych z szeroko rozumianą zachodnią popkulturą.
Kluczowymi aspektami w tym temacie są dylematy współczesnych młodych Chińczyków Hui związane z konfrontacją paradygmatów odmiennych kręgów kulturowych, a także ambiwalencją polityki rządu względem mniejszości etnicznych. Chiński rząd z jednej strony propaguje ideologię nowoczesności, która traktuje religijność jako zjawisko nieprzystające do wizji współczesnego, kosmopolitycznego państwa. Z drugiej zaś – postuluje politykę tolerancji wobec mniejszości etnicznych, gdzie religia jest jednym z kluczowych elementów identyfikacji.
Widok zawartości stron
Badania porównawcze
Katarzyna Bajka zajmuje się badaniem form mitu i rytuału we współczesności, w tym w kulturze popularnej. Jeśli chodzi o mit, interesuje ją treść współczesnych i klasycznych narracji i ich ewolucja, w tym analiza baśni, opowieści superbohaterskich; książek, filmów i seriali zawierających wątki nadnaturalne i fantastyczne, a także działanie tak zwanych fandomów, czyli „życie" mitu w skupiskach ludzkich, tworzenie i przenikanie się treści kanonicznych i apokryficznych, powtarzające się wersje i wątki. Metodologicznie łączy podejście antropologii strukturalnej (C. Levi-Strauss) i psychoanalizy (J. Campbell) dozwalające wykryć szkielet mitu w opowieści i określić jego kulturowe sensy, a także podejścia teorii komunikacji i z dziedziny nowych mediów, rozszerzające możliwości badawcze na świat mediów społecznościowych i szeroko pojętej cybersprzestrzeni (następcy McLuhana i W. Onga). Interesują ją również wszelkie teorie mitu, które można odnieść do treści oralnych, literackich i audiowizualnych. Obecnie doktorantka zajmuje się tematem heroizmu (bohaterstwa) i bada przemiany funkcji i znaczenia postaci bohatera we współczesnej, post-komunistycznej Polsce, w społecznościach miejskich.
Jeśli chodzi o rytuał, doktorantka interesuje się szczególnie antropologią ciała, w tym antropologią jedzenia, tematem władzy i kontroli nad ciałem oraz teorią habitusu i związkami cielesności z religią i symboliką. Prowadziła badania nad stereotypami narodowymi i religijnymi w wielokulturowych społecznościach wiejskich w okolicach Przemyśla oraz badania nad znaczeniem przygotowywania przetworów spożywczych jako specjalnym typem pożywienia, dystrybuowanym zgodnie z „mechaniką daru". Prowadzi kursy „Ciało – Religia – Antropologia" i „Symbolika krwi".
Karolina Maria Kotkowska prowadzi badania dotyczące kulturowych konsekwencji zderzenia myśli Wschodu i Zachodu na gruncie polskim przez pryzmat źródeł związanych ze środowiskiem ezoterycznym. Jednym z głównych sposobów transmisji filozofii Wschodu na Zachód były organizacje o charakterze inicjacyjnym, a wzmożone zainteresowanie tematyką wywołała Helena P. Bławatska i inne osoby zaangażowane w nurt rozważań teozoficznych.
Zachodni ezoteryzm, który stał się medium recepcji tych treści, wniósł do rozumienia egzotycznych elementów ważny wkład interpretacyjny. Głównym problemem badawczym jest próba ustalenia rozumienia kategorii Wschodu w perspektywie recepcji treści o charakterze ezoterycznym na przełomie XIX i XX wieku oraz wskazanie cech odróżniających je od oryginalnych źródeł.
Wojnę i kulturę łączą wielorakie sploty wzajemnych powiązań. Kultura, przenikająca wszystkie dziedziny ludzkiego życia, kształtuje również zjawisko wojny, które nigdy w historii ludzkich konfliktów nie było przecież tylko wyładowaniem zwierzęcych, agresywnych instynktów.
Mimo to wojna rzadko analizowana jest od strony kulturowej – jako wytwór kultury prowadzących ją społeczeństw, a jednocześnie jako zjawisko, które silnie wpływa na tę kulturę. Jeszcze rzadziej podejmowane są próby rozważania wojny jako zjawiska per se kulturowego. Zagadnienia te są przedmiotem badań dr Elżbiety Olzackiej, która zajmuje się zarówno teoretycznymi aspektami związków łączących wojnę i kulturę, jak i badaniami historycznych i współczesnych kultur wojennych. Interesuje ją również aspekt porównawczy, pozwalający na uwypuklenie znaczenia kulturowego kontekstu w kreowaniu odmiennych modeli zwycięstwa i – w rezultacie – sposobów prowadzenia wojen. Do tej pory efektem jej badań stała się praca doktorska (Wojna a kultura. Rola czynników kulturowych w nowożytnej rewolucji militarnej), a także szereg artykułów naukowych z tego zakresu.
Rozwijane interdyscyplinarne podejście, łączące socjologię i kulturoznawstwo ze studiami nad wojną (war studies) wykorzystuje obecnie w badaniach kulturowych aspektów wojny domowej w Tadżykistanie.
Widok zawartości stron
Studia buddologiczne
Badania nad buddyjską filozofią Tybetu, które prowadzi Artur Przybysławski dotyczą następujących zakresów tematycznych:
- Problematyka tathagatagarbhy w tekstach filozofów tybetańskich, zwłaszcza przedstawicieli poglądu gzhan stong, wraz z dyskusjami z opozycyjnym stanowiskiem rang stong.
- Epistemologia buddyjska Tybetu, w szczególności idealistyczne interpretacje filozofii Dignagi i Dharmakirtiego w tradycjach Sakja, Kagyu i Njingma.
- Filozoficzne treści w pieśniach urzeczywistnienia oraz literaturze biograficznej wielkich mistrzów buddyzmu tybetańskiego.
- Przekłady ważnych dzieł filozoficznych filozofii tybetańskiej oraz tekstów mahajany indyjskiej zachowanych tylko w tybetańskich przekładach.
Jacek Trzebuniak prowadzi badania nad kulturą i religiami Tybetu. W obszarze jego zainteresowań znajdują się następujące zagadnienia:
- Rozwoj buddyzmu tybetańskiego w świecie zachodnim.
- Wierzenia i praktyki rdzennej tradycji tybetańskiej – Yungdrung Bon.
- Tybetańska doktryna wielkiej doskonałości – dzogczen (tyb. rdzogs chen).
Naukowe zainteresowania Szymon Bogacza dotyczą teorii epistemologicznych rozwijanych w filozoficznych szkołach buddyzmu indyjskiego. Teorie te dotyczą nie tylko procesów wiedzotwórczych, lecz również ich metafizycznej podstawy, czyli natury umysłu oraz poznawanych obiektów. Na badania nad epistemologicznymi teoriami buddyjskich Indii składa się:
- tłumaczenie tekstów sanskryckich, m. in. Podstawowych wersów Środkowej Drogi (Mūlamadhyamakakārikā) Nagardżuny, oraz fragmentów tekstów tybetańskich;
- badanie historycznego rozwoju najważniejszych pojęć epistemologicznych w różnych szkołach i tradycjach buddyjskich oraz bramińskich, zwłaszcza tradycji „Środkowej Drogi" (madhyamaka);
- konceptualna analiza najważniejszych problemów związanych z poznaniem w buddyjskich Indiach, m. in. natury umysłu, sporu realizm – antyrealizm, logicznych podstaw argumentacji, teorii uzasadnienia oraz teorii prawdy.