Zapraszamy na wykład otwarty dr. Wojciecha Kosiora pt.
Właściwości literackie Talmudu babilońskiego a realność przedstawionych w nim istot nadprzyrodzonych
który odbędzie się online 12. maja 2021 o godz. 18:00 na zaproszenie Sekcji Judaistycznej Studenckiego Klubu Międzyepokowych Badań Historycznych Uniwersytetu Warszawskiego
Więcej informacji na stronie wydarzenia na FB. Link do spotkania w Google Meet jest tutaj.
AKTUALIZACJA: Wykład został nagrany i jest dostępny tutaj.
Streszczenie:
Talmud babiloński to jeden z podstawowych tekstów judaizmu rabinicznego jak i szeroko pojętej kultury żydowskiej. Na niemal sześciu tysiącach stron standardowej edycji wileńskiej prezentuje on pewien model zachowania, myślenia i pobożności, sformułowany przez kilka pokoleń starożytnych myślicieli a za sprawą średniowiecznych rabinów rozpowszechniony w całym świecie żydowskim. Zarówno pod względem treści jak i formy Talmud jest bardzo różnorodny – dotyczy praktycznie wszystkich sfer życia a wypowiada się w zróżnicowany sposób: w burzliwych dyskusjach rabinów, szczegółowych studiach przypadków halachicznych czy w formie anegdot.
Jakkolwiek marginalnie, Talmud babiloński podejmuje też temat istot nadprzyrodzonych a sposób ich przedstawienia pozwala odnieść wrażenie, że są one, wbrew ich „nadprzyrodzoności”, w pełni naturalnym elementem świata: anioły napominają ludzi, gdy ci stają się skorzy do grzechu, demony czają się w cieniu rzucanym przez określone gatunki drzew, duchy niekiedy składają zeznania rozwodowe, a spotkania z potworami morskimi są stałym elementem wypraw żeglarskich. Barwność i wyrazistość ustępów mówiących o istotach nadprzyrodzonych sprawiła, że kolejne pokolenia rabinów zastanawiały się, czy owe istoty istnieją naprawdę a kolejne pokolenia badaczy akademickich zadawały sobie pytanie, czy talmudyczni mędrcy faktycznie wierzyli w ich istnienie.
Głównym celem niniejszego wykładu będzie próba udzielenia odpowiedzi na to drugie pytanie w oparciu o specyficzne właściwości literackie ustępów, w których te tradycje zostały przekazane. Próba ta zostanie przeprowadzona na bazie prac badaczy takich jak Yonah Fraenkel, David Weiss Halivni czy Jacob Neusner, które przyniosły zasadnicze zmiany w studiach nad Talmudem i pozwoliły na jego dokładniejszy opis formalny uwzględniający takie kwestie jak autorstwo czy gatunek literacki. Rozpoznanie tych cech umożliwi wykorzystanie dorobku badań literackich, kognitywistycznych i psychologicznych nad postrzeganą realnością. Z kolei podstawowym narzędziem realizacji tego celu będzie Elyonim veTachtonim (https://elyonimvetachtonim.project.uj.edu.pl/) – elektroniczny inwentarz istot nadprzyrodzonych we wczesnej literaturze rabinicznej służący przede wszystkim jako konkordancja tematyczna oraz umożliwiający wykonywanie różnego rodzaju obliczeń. Inwentarz ten pozwoli na wyjście poza wybiórczo przywoływane przykłady i spojrzenie na zagadnienie realności istot nadprzyrodzonych w skali makro.
***
Niniejszy wykład został przygotowany w ramach projektu Istoty nadprzyrodzone oraz ich relacje z ludźmi według Talmudu babilońskiego z perspektywy ilościowej i jakościowej finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Nr rej.: 2018/31/D/HS1/00513).