Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nauka

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie. O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej

Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie. O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej

Paulina Niechciał, Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie. O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej, Nomos, Kraków 2013.

Pozycja jest poświęcona tożsamości współczesnych wyznawców zaratusztrianizmu – starożytnej religii dominującej w Iranie przed ekspansją arabską – którzy w wyniku islamizacji Bliskiego Wschodu stali się społecznością zmarginalizowaną i zdziesiątkowaną. Od czasu zmian społeczno-politycznych, które nastąpiły w Iranie w początkach XX wieku, wyznawcy zaratusztrianizmu zachowują status uznanej mniejszości religijnej i teoretycznie są pełnoprawnymi obywatelami, ale w praktyce niekoniecznie chroni ich to przed dyskryminacją. U jej źródła leży między innymi ideologiczny podział irańskiego społeczeństwa na obywateli wyznających religię państwową i pozostałych, wprowadzony po rewolucji islamskiej w 1979 roku.

Z uwagi na kontekst jedynego na świecie szyickiego państwa wyznaniowego, Iran – szczególnie dla socjologów religii – jest niezwykle interesującym terenem badawczym. Opisane w tej książce badania terenowe zostały przeprowadzone przez autorkę podczas jej kilkumiesięcznego pobytu w Teheranie, gdzie mieszka największa i rozwijająca się najbardziej dynamicznie, a równocześnie prawie nieznana badaczom społeczność irańskich zaratusztrian. Zastosowanie kategorii tożsamości zbiorowej, inspirowanej w dużej mierze rozważaniami Shmuela N. Eisenstadta, pozwoliło gruntownie poznać badaną grupę i uchwycić ją jako pewną społeczną całość, z odniesieniem do szerokiego kontekstu społeczno-kulturowego.

 

Recenzje:

Książkę uważam za bardzo wartościową, wypełnia ona istotną lukę w naszej wiedzy o społeczeństwie współczesnego Iranu. Teoria konstruowania tożsamości zbiorowej, twórczo i krytycznie zastosowana do mniejszości zaratusztriańskiej Teheranu okazała się adekwatnym narzędziem badawczym, pozwalającym na pogłębiony opis kondycji tej nietypowej grupy.

Cennym elementem książki jest zwrócenie uwagi na wspólny zasób kulturowy, a zarazem obszar tożsamości irańskich zaratusztrian i muzułmanów, a także podkreślenie odpowiedzialności oraz roli sprawczej przywódców wspólnoty w kształtowaniu jej samoświadomości i tożsamości.

Z recenzji prof. dr hab. Anny Krasnowolskiej
 

Kilka poruszanych w książce kwestii uznałabym za kierunki badań o fundamentalnym znaczeniu dla współczesnej socjologii, a może nawet w większym stopniu dla współczesnej antropologii społecznej. Jednym z nich jest badanie rozlicznych zjawisk rozgrywających się w sytuacji społecznej marginalizacji grup, zarówno tych opartych na więzi religijnej, jak i zbudowanych na innych podstawach społecznych.

Zgadzam się w całej rozciągłości z opinią autorki, że przedstawiany i obecny w dyskursie światowym obraz Iranu, eksponując wyłącznie muzułmański charakter kraju, fałszuje w istocie rzeczywistość, gdyż pomija całkowicie religijne zróżnicowanie społeczeństwa irańskiego. Dlatego podjęcie tematu religijnej mniejszości – i to nie byle jakiej religijnej mniejszości, ale niezwykle istotnej dla perskiej (irańskiej) tożsamości – jest zadaniem, które przyjmuję z ogromnym uznaniem i aprobatą.

Z recenzji prof. dr hab. Ewy Nowickiej

 

Słowa klucze: Iran, mniejszości religijne, Zoroastrianizm, szyizm, tożsamość zbiorowa

Zobacz próbkę w pdf.