Paweł Taranczewski, Paulina Tendera, Rozmowy o kolorze w malarstwie, Kraków, Nowa Strona 2018.

Czytając Rozmowy o kolorze w malarstwie, zastanawiałem się, jakie znaczenie ma ta książka dzisiaj, kiedy oczy przyzwyczailiśmy do cyfrowej palety barw. Od kilku dziesięcioleci żyjemy otoczeni cyfrowymi obrazami – reprodukcjami wszystkiego wokół nas, w tym dzieł sztuki i malarstwa. Oglądamy je na monitorach, mamiących nas intensywnymi, podświetlonymi kolorami. Śmiało można powiedzieć, dalekimi od rzeczywistości i szlachetności naturalnych barw. Jak zatem w tej dychotomii funkcjonują współczesny malarz i odbiorca jego twórczości? Nie dajmy się zwieść prostym ocenom, bo ten dysonans pojawia się już na początku procesu twórczego. Obraz na płaszczyźnie jest wypadkową wielu czynników: determinacji malarza, jego wrażliwości i wyobraźni oraz kolorystycznej intuicji malarskiej, wspartej nauką o barwach.

Obraz powstaje w przestrzeni oświetlonej światłem miejsca, a następnie oglądany jest w zupełnie nowych warunkach, zwykle też w innym oświetleniu. Plamy barwne zmieniają swoją intensywność, tonalność, pojawiają się między nimi asocjacje dalekie od zamierzeń autora. A zatem to w naszej wyobraźni następuje odczytanie przesłania malarza, dostosowane do indywidualnej wiedzy i wrażliwości. Intuicyjnie odbieramy też barwy, zgodnie z zakodowanym w pamięci osobistym wzorcem kolorów. Dlaczego uważam, że warto tę książkę przeczytać, zanurzyć się w prowadzonej przez autorów narracji? Jej wartością jest spojrzenie z dystansu na zagadnienia związane z kolorami i ich wzajemnym oddziaływaniem na płaszczyźnie obrazu. Nie znajdziemy w niej gotowych rozwiązań lub sugestii, ale z pewnością poruszy ona wyobraźnię malarza, a dla innych będzie źródłem istotnej wiedzy.

dr hab. Mariusz Wideryński, prof. ASP

Wydział Sztuki Mediów, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

 

W książce Rozmowy o kolorze w malarstwie autorzy rozważają klasyczne ujęcia problemu mieszania barw, w szczególności Jana Cybisa, Władysława Strzemińskiego, Josefa Albersa, Rudolfa Arheima i Johannesa Ittena. Rozmowy toczone są z zachowaniem poprawności metodologicznej, w sposób rzetelny, analityczny, wielopłaszczyznowy. Programowo autorzy unikają słów metaforycznych, przenośni, form poetyckich. Nie unikają jednak odniesień do „metafizyki barwy” Witkacego, Wassilya Kandinsky’ego czy Paula Klee. U podstaw tych rozważań leży tradycyjna filozofia piękna, na przykład w postaci neoplatonizmu Władysława Stróżewskiego. O kompetencji profesora Pawła Taranczewskiego mówi wiele fakt, że jest absolwentem Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i sam uprawia malarstwo. Wrażliwość w tej materii wyniósł już „z domu”, z pracowni Mistrza, swego ojca, profesora Wacława Taranczewskiego. Rozmowy o kolorze w malarstwie stanowią kontynuację monografii Pawła Taranczewskiego i Pauliny Tendery pt. Rozmowy o malarstwie (2016).

dr hab. Janusz Krupiński, prof. UP

Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie