Lilit to, według licznych słowników i encyklopedii demonologicznych, zbuntowana żona Adama, matka złych duchów i nocna uwodzicielka. Jako taka jest chętnie wykorzystywana w różnych kontekstach: od prasy feministycznej poprzez vampire fiction aż po drugą falę black metalu. Krótko mówiąc, Lilit stanowi współcześnie mocny symbol niezależności, odwagi i pewności siebie – tym silniejszy, że zestawiony z postacią wycofanej i podporządkowanej Ewy.

Jeśli jednak zwrócić się w stronę klasycznych tekstów pochodzących ze starożytności i średniowiecza, to obraz Lilit przedstawia się nieco inaczej. Jak więc można wywnioskować z treści licznych amuletów, głównym obiektem jej zainteresowania są raczej kobiety w ciąży oraz ich nowonarodzone pociechy raczej niż samotni mężczyźni, podczas gdy główny „mit bohaterski" Lilit zawarty jest w bezlitośnie rubasznym pastiszu, co dodatkowo kwestionuje powagę jej późniejszej symboliki. Przede wszystkim jednak Lilit jako zbuntowana żona Adama jest literacko młodsza od Ewy a jej bohaterskie czyny stanowią w pewnym sensie powtórzenie dokonań jej „starszej siostry".

W trakcie wykładu przyjrzymy się klasycznym tekstom źródłowym konstruującym mitologie Lilit i Ewy: od mezopotamskiego katalogu demonologicznego Utukku Lemnutu, poprzez biblijną Księgę Izajasza, Pieśń Maskila z Qumran, midrasz Bereszit rabba aż po średniowieczny Alfabet Jezusa ben Syracha i historiole amuletów przygotowanych z myślą o rodzących matkach. W oparciu o tę bazę literacką możliwe będzie pokazanie nie tylko, że bez Ewy nie byłoby Lilit, ale również, że to dzięki mrocznej stronie Ewy, Lilit mogła zrobić swoją symboliczną karierę pierwszej femme fatale.

---

Wojciech Kosior – psycholog, religioznawca i łowca demonów (literackich). Pracuje w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ, gdzie oprócz Kursów O Poważnych Nazwach prowadzi takie zajęcia jak „Szatan w religiach Abrahamowych", „Anioły w monoteizmach" czy „Wampir – klasyczne korzenie mitu". Jeśli akurat nie czyta Biblii albo nie pisze o żydowskich apotropaikach to bloguje o grach video.